Bestrijding eikenprocessierups

De eikenprocessierups is al een flink aantal jaren actief in Nederland. Op eikenbomen kunt u in de maanden mei, juni en juli behaarde rupsen aantreffen. Na contact met de haren van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan de luchtwegen. 

Onze aanpak bestaat uit 3 onderdelen:

1. Ecologische bestrijding (preventief, om rupsen te voorkomen)

We proberen overlast te voorkomen door het stimuleren van burgerinitiatieven om nestkastjes aan onze gemeentelijke bomen op te hangen, de gemeente hangt zelf geen nestkasten op. Daarnaast maaien we de bermen minder vaak (volgens het kleurkeur model uitgebracht door de Vlinderstichting en Groenkeur) waardoor we bloemrijke bermen behouden en daardoor de bermen aantrekkelijker worden voor de natuurlijke vijand van de rups. Onder andere kool- en pimpelmezen, sluipwespen en gaasvliegen die we daarmee lokken, eten de rupsen op. Onze aannemer en zijn medewerkers die de bermen beheren zijn opgeleid om volgens het kleurkeur model te werken.

De komende jaren gaan we deze ecologische methode verder ontwikkelen en monitoren. Het streven is om de algehele biodiversiteit in de gemeente te verbeteren. Dit doen we door (in samenwerking met de IVN) op verschillende locaties bij- en vlindertuinen aan te leggen. Dit stimuleert ook weer natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.

2. Bestrijding met bestrijdingsmiddel (preventief, om rupsen te voorkomen)

Vanaf half april, als de eerste bladeren aan de bomen komen en de eerste rupsen verschijnen, benevelen we enkele honderden bomen op zogenoemde ‘hotspots’ met biologisch bestrijdingsmiddel XenTari. Dit preventief benevelen is mogelijk totdat de rupsen brandharen krijgen (half mei).

Veel gemeenten gebruiken dit middel bij het bestrijden van de Eikenprocessierups. Hoewel dit een biologisch middel is, kan het ook schadelijk zijn voor andere rupsen (op dit moment is er nog geen beter alternatief beschikbaar). Dit is afhankelijk van het larvestadium waarin de rupsen zich bevinden. Daarom zijn we terughoudend in het gebruik van dit middel en benevelen we alleen de bomen op plekken waar de verwachte overlast het grootst is.

Omdat de overlast in 2018 en 2019 zo groot was, hebben we ervoor gekozen om in 2020 en 2021 alle eikenbomen in de bebouwde kom (ongeveer 8800 bomen) preventief te benevelen.

3. Wegzuigen van nesten

Op plekken waar de rupsnesten overlast geven, zuigen we de nesten weg. In principe komen deze nesten alleen voor op bomen die de aannemer niet preventief heeft behandeld. Dat doen we in principe in de bebouwde kom op alle gemeentelijke bomen, met uitzondering van de bomen in de bossen.

Aanpak in de toekomst

We worden tweemaal per jaar door de Provincie en de GGD bijgepraat over de meest succesvolle methodes in de bestrijding van de eikenprocessierups en leren van de aanpak van andere gemeentes. Ook volgen we de goede voorbeelden via alle vakbladen. De meest optimale bestrijding is nog niet bepaald en veel 100% gifvrije methodes hebben nog onvoldoende effect. Als er een 100% gifvrije en ecologisch vriendelijke methode zou zijn, die ook de ergste overlast kan wegnemen, dan zouden we daarvoor kiezen.

Veelgestelde vragen en antwoorden

Welke nesten verwijdert de gemeente?

De gemeente verwijdert in principe alle nesten in de gemeentelijke bomen binnen de bebouwde kom, met uitzondering van:

  • nesten in de bossen
  • nesten op plekken waar geen materieel kan komen (te hoog, of niet bereikbaar)
  • plekken waar incidenteel mensen komen

Als er extreem veel overlast komt, maken we keuzes en concentreren we ons op de plekken waar veel mensen komen.
 

Kunnen jullie een planning geven wanneer jullie de nesten weghalen?

Een planning geven is lastig. In de periode vanaf mei ontvangen we veel meldingen en we moeten continu keuzes maken en nieuwe prioriteiten stellen.
 

Wie verwijdert de nesten?

De gemeente laat de nesten wegzuigen door groenbedrijf Herman Vaessen. De mensen die dit werk doen, zijn hiervoor opgeleid en gebruiken uitsluitend gecertificeerd materieel en beschermingsmiddelen.
 

Wat doet de gemeente om het probleem van de eikenprocessierups op de lange termijn op te lossen?

We maken de leefomgeving aantrekkelijk voor de natuurlijke vijanden van de rups. Natuurlijke vijanden zijn kool- en pimpelmezen, sluipwespen en gaasvliegen. Zij eten de rupsen op. Om deze vijanden te lokken, maaien we de bermen volgens het Kleurkeur model uitgebracht door de Vlinderstichting en Groenkeur.

Daarnaast proberen we als gemeente de algehele biodiversiteit te vergroten, dit hebben we ons ook als doel gesteld in het Groenbeheerplan 2020-2026. Dit doen we onder andere door het planten van beplantingssoorten die goed zijn voor de biodiversiteit. Voor de toekomst willen we ook een divers bomenbestand creëren. Op verschillende locaties in de gemeente leggen we in samenwerking met de IVN ook Bij- en Vlindertuinen aan om de biodiversiteit te stimuleren.

Wat kan ik als particulier doen om de eikenprocessierups op lange termijn te bestrijden?

Als particulier kunt u zelf mezenkastjes ophangen in uw eigen tuin. En u kunt bloem- en kruidenmengsels inzaaien in eigen tuin. Er is nog geen eenduidig lijstje met de beste soorten. De meeste leveranciers hebben eigen mengsels gemaakt. Deze zijn online makkelijk te vinden.
 

Is preventief benevelen schadelijk voor mens en dier?

We gebruiken het biologische bestrijdingsmiddel XenTari. Het middel is veilig voor mensen, huisdieren, eekhoorns, vogels, vissen (voor het geval het middel in het oppervlaktewater terecht komt) en bijen. Wel kan het middel schadelijk zijn voor andere rupsen. Dit is afhankelijk van het larvestadium waarin de rupsen zich bevinden. Op dit  moment is dit middel het minst schadelijke product op de markt. Mocht er in de toekomst andere middelen beschikbaar zijn zullen we hier zeker de voorkeur aangeven.